Verloop van multiple sclerose op moleculair niveau in kaart gebracht

Op 30 mei 2019 is het Wereld MS dag. Een dag waarop aandacht wordt gevraagd voor multiple sclerose, met name voor de zoektocht naar oplossingen. Hoog tijd voor een gesprek met Inge Huitinga, directeur van de Nederlandse Hersenbank voor MS en groepsleider bij het Nederlands Herseninstituut, over de vorderingen in het onderzoek naar multiple sclerose en de zoektocht naar gerichte therapieën. “Wij denken dat de oplossing in het brein ligt.”

Begin dit jaar is Inge Huitinga aangesteld als hoogleraar neuroimmunologie aan het Swammerdam Institute for Life Sciences (SILS) van de Universiteit van Amsterdam. Deze leerstoel is ingesteld door stichting MS research en richt zich op de afweermechanismen in de hersenen, met name bij multiple sclerose (MS). Bij MS ontstaan er ontstekingen in de hersenen die leiden tot de afbraak van de isolerende laag, de myeline, rond zenuwuitlopers in de hersenen. In sommige gevallen kunnen de hersenen deze afbraak herstellen door nieuwe myeline aan te maken, maar als dit niet lukt ontstaat er littekenweefsel. Als gevolg worden elektrische prikkels slechter geleid door zenuwcellen en kunnen mensen neurologische problemen krijgen, zoals verlammingen en problemen met praten of denken

MS-ontstekingen

De ontstekingen die ontstaan bij MS zijn in verschillende fases op te delen. “We hebben de afgelopen jaren met man en macht gewerkt om al die verschillende stadia van MS in kaart te brengen en te analyseren zodat we kunnen onderzoeken wat er verandert”, legt Inge uit. En met resultaat. Inmiddels beschikt de Nederlandse Hersenbank voor MS, onderdeel van de Nederlandse Hersenbank, over een unieke collectie hersenweefsel waarin al deze verschillende fases van MS nauwkeurig gedocumenteerd zijn. “We hebben het verloop van MS op moleculair niveau in kaart gebracht en bijzondere bevindingen gedaan.” Zo lijkt hersenweefsel in het eerste stadium van MS geen afwijkingen te vertonen, maar na onderzoek op moleculair niveau blijkt dat er toch al sprake is van myelineverlies. “Daar moeten we de vinger achter krijgen, want dat is het begin van MS. Als we dat proces kunnen stoppen, kunnen we hopelijk ook MS stoppen”, aldus Inge.

Therapieën

De onderzoeksgroep bekijkt ook de processen die ten grondslag liggen aan de uitbreiding en het herstel van MS-ontstekingen in de hoop om aangrijpingspunten voor therapieën te vinden. De hoeveelheid stresshormonen in de hersenen lijkt bijvoorbeeld van invloed op het beloop van MS en bij het herstel van MS-ontstekingen lijken bepaalde groeifactoren betrokken. “We onderzoeken nu of deze stresshormonen als beschermers en groeifactoren als herstellers dienen.” Ook de mogelijkheid dat een virus een rol speelt bij het ontstaan van MS wordt onderzocht. Per toeval vond Inge’s groep genetische aanwijzingen dat een virusinfectie de aanleiding kan zijn tot het ontwikkelen van MS.

Missie

De ontdekkingen van de onderzoeksgroep volgen elkaar dus in rap tempo op en inmiddels zijn bijna alle onderzoeksresultaten gepubliceerd. Inge hoopt ook de vorderingen in MS-onderzoek wereldwijd te versnellen. “We zijn ervan overtuigd dat de oplossing voor MS in het brein te vinden is. Daarom hebben we het tot onze missie gemaakt om zoveel mogelijk hersenweefsel van mensen met MS en bijbehorende resultaten uit onderzoek van de Nederlandse Hersenbank voor MS beschikbaar te stellen voor iedereen.” Op die manier kunnen onderzoekers wereldwijd tegelijkertijd werken aan het oplossen van verschillende stukjes van de puzzel.