De hersenen van Alzheimer ‘verjongen’

De ziekte van Alzheimer is de belangrijkste oorzaak van dementie en wordt gekenmerkt door geheugenverlies. Dit wordt veroorzaakt door het afsterven van zenuwcellen in verschillende hersengebieden, waaronder in de hippocampus. Dit is het gebied waar herinneringen in eerste instantie worden gevormd. Mogelijk kan dit in de toekomst worden voorkomen. Onderzoekers van het Nederlands Herseninstituut ontdekte namelijk een klein molecuul dat kan worden gebruikt om de hersenen te verjongen en geheugenverlies tegen te gaan.

Nieuwe cellen in oude hersenen

Tot voor kort werd gedacht dat het ontstaan van nieuwe zenuwcellen alleen gebeurt tijdens de ontwikkeling van baby’s en kinderen. Wetenschappers hebben echter laatst ontdekt dat er in hersenen van oudere mensen toch nieuwe zenuwcellen aanwezig zijn. Dit zou betekenen dat het aanmaken van deze nieuwe zenuwcellen tijdens de volwassenheid doorgaat.

Dit proces dat bekend staat als neurogenese, neemt in de hersenen van patiënten met de ziekte van Alzheimer sterk af. “Mogelijk is er wel een verband tussen meer nieuwe zenuwcellen op latere leeftijd en betere cognitieve prestaties vóór de dood. Dit zou kunnen betekenen dat de volwassen zenuwcellen in onze hersenen kunnen bijdragen aan een soort cognitieve reserve. Wat later een grotere weerstand zou kunnen bieden bij geheugenverlies”, vertelt Evgenia Salta, groepsleider bij het Herseninstituut. De onderzoekers wilden daarom weten of het stimuleren van de ontwikkeling van nieuwe zenuwcellen bij volwassenen kan helpen bij het voorkomen of verbeteren van dementie bij de ziekte van Alzheimer.

Een klein molecuul met een groot potentieel

Salta: “Toen we zeven jaar geleden een klein molecuul in het centrale zenuwstelsel onderzochten zagen we iets onverwachts. Het molecuul microRNA-132 leek de ontwikkeling en aanwezigheid van zenuw-stamcellen te regelen. We hadden al eerder vastgesteld dat dit molecuul in de hersenen van alzheimerpatiënten minder aanwezig is”. Omdat toen werd gedacht dat alzheimer een ziekte was die alleen volwassen zenuwcellen aantast, leek deze ontdekking op het eerste gezicht geen verklaring te bieden voor een mogelijke rol van het molecuul bij de ontwikkeling van alzheimer.

Met behulp van verschillende alzheimer-muismodellen, gekweekte menselijke zenuw-stamcellen en menselijk hersenweefsel van overleden hersendonoren, ontdekten ze dat het molecuul nodig is voor de ontwikkeling van nieuwe zenuwcellen in het volwassen brein. “Wanneer er minder van het molecuul aanwezig is in het brein, worden er minder nieuwe zenuwcellen gemaakt. Het herstellen van de hoeveelheid microRNA-132 hersteld echter de ontwikkeling en gaat geheugenstoornissen tegen”, legt Sarah Snoeck, analist in de groep van Salta, uit.

Deze resultaten beantwoorden de vraag of een therapie gericht op de ontwikkeling van nieuwe zenuwcellen kan worden gebruikt als behandeling van de ziekte van Alzheimer. Salta: “Onze volgende stap is om de werkzaamheid en veiligheid van microRNA-132 als behandeling bij de ziekte van Alzheimer te beoordelen”.