Getrainde hersenen kunnen snel afleiding onderdrukken

In een recente studie laten onderzoekers van het Nederlands Herseninstituut zien dat sterke visuele afleidingen weliswaar even automatisch de aandacht opeisen maar dat de hersenen ze daarna razendsnel kunnen onderdrukken om zo te voorkomen dat we afgeleid raken.

Heb je ook weleens meegemaakt dat je op zoek was naar je sleutels of telefoon, maar dat je onderweg afgeleid raakt door een opvallend gekleurd object? Deze vorm van stimulus-gedreven aandacht noemen onderzoekers ‘pop-out’ en treedt op als objecten er opvallend anders uitzien dan andere objecten in hun directe omgeving. Pop-out is vaak nuttig, bijvoorbeeld als we willen dat verkeersdeelnemers aandacht schenken aan een opvallend rood verkeersbord. Het kan echter ook afleidend werken, bijvoorbeeld als een felgekleurde map onze zoektocht naar sleutels op een vol bureau verstoort. Zou het niet handig zijn als dit soort afleidende pop-out onderdrukt of geblokkeerd zou kunnen worden zodat we sneller vinden wat we kwijt zijn?

Nieuw onderzoek van de ‘Vision and Cognition’ groep van het Nederlands Herseninstituut, gepubliceerd in vakblad PNAS, laat zien dat dit inderdaad kan. Na de nodige training kan het brein de activiteit van de hersencellen die reageren op de afleidende prikkels flink onderdrukken, terwijl deze activiteit normaal juist verhoogd is. Dit is onderzocht in apen die een computerspel speelden waarbij ze op zoek waren naar een unieke vorm tussen een aantal objecten, bijvoorbeeld een cirkel tussen allemaal vierkanten. Terwijl ze dit deden werden ze afgeleid doordat een van de items een unieke kleur had, bijvoorbeeld rood tussen allemaal groene objecten. Zodra ze de unieke vorm hadden gevonden gaven ze dat aan door middel van een oogbeweging in de richting van de vorm. Na een tijdje werden de apen hier erg goed in en maakten ze bijna nooit een oogbeweging naar de afleidende kleur.

De hersencellen in V4 lieten verhoogde activiteit zien voor de afwijkende vorm, het ‘doel’ van de taak. V4 is een deel van het brein dat visuele informatie verwerkt, vrij snel nadat het vanuit het oog de hersenen is ingestuurd. De activiteit voor de afleidende kleur was ook verhoogd maar slechts heel even, hierna werd het juist sterk onderdrukt. Het brein lijkt de afleiding daarmee wel te detecteren maar heeft geleerd het snel te onderdrukken om te voorkomen dat het de taak verstoord. Het ‘pop-out’ signaal voor kleur wordt daarmee eigenlijk veranderd in een negatieve ‘pop-out, of zoals de onderzoekers het noemen ‘pop-in’.

Onderzoeker Chris Klink: “Kiezen waar je je aandacht op richt is erg belangrijk voor onze waarneming en gedrag. Het brein heeft weliswaar een indrukwekkende verwerkingscapaciteit, maar het kan onmogelijk alle prikkels tegelijk verwerken. Aandacht help daarbij en zoekt een balans tussen onze eigen doelen en de prikkels in de omgeving die om aandacht vragen. Het goed omgaan met afleiding is hier een cruciaal onderdeel van, dat we nu wat beter begrijpen.”

Bron: PNAS