Karaoke in de wetenschap: wat is het mechanisme achter blozen?

Een nieuwe samenwerking tussen onderzoekers van het Nederlands Herseninstituut, de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit van Chieti kijkt voor het eerst naar het mechanisme achter blozen in een MRI-scanner.

De meesten van ons weten hoe het voelt om te blozen: het gezicht wordt warm en rood, en we ervaren zelfbewuste emoties zoals verlegenheid, schaamte, en trots. Het is misschien geen wonder dat Charles Darwin het “de meest bijzondere en meest menselijke van alle uitdrukkingen” noemde. Maar waarom blozen we, en wat zijn de onderliggende mechanismen van blozen?

Om deze vraag te beantwoorden, werkten Milica Nikolic en Disa Sauter van de Universiteit van Amsterdamsamen met Simone di Plinio van de Universiteit van Chieti, onder toezicht van Christian Keysers en Valeria Gazzola van het Nederlands Herseninstituut.

“Blozen is een interessant fenomeen omdat we nog steeds niet weten welke cognitieve vaardigheden ervoor nodig zijn”, legt ontwikkelingspsycholoog Nikolic uit. “Er is een idee in de psychologie dat teruggaat tot Darwin, die zei dat blozen optreedt wanneer we nadenken over wat andere mensen van ons denken, wat relatief complexe cognitieve vaardigheden met zich meebrengt.”

Blozen in een karaokesetting

De onderzoekers onderzochten blozen door naar de geactiveerde hersengebieden in een MRI-scanner te kijken terwijl ze de temperatuur van de wangen registreerden – een indicator van blozen. De deelnemers waren vrouwelijke adolescenten, een groep die zich over het algemeen veel bezig houdt met wat anderen van hun denken. “Het is bekend dat blozen toeneemt tijdens deze levensfase, aangezien adolescenten erg gevoelig zijn voor de mening van anderen, bang kunnen zijn voor afwijzing of geen verkeerde indruk achter willen laten”, legt Nikolic uit.

Om een bloosreactie in een gecontroleerde experimentele setting op te roepen, kwamen de deelnemers voor twee afzonderlijke sessies naar het lab. Tijdens de eerste sessie werden ze gevraagd om opzettelijk moeilijk gekozen karaokenummers te zingen, en in de tweede sessie bekeken ze opnames van zichzelf terug, terwijl hun hersenactiviteit en fysiologische reacties werden gemeten.

Om de situatie nog moeilijker te maken, werd hen ook verteld dat een publiek hun opname zou bekijken. Ten slotte werden de deelnemers opnames getoond van een andere deelnemer die op een vergelijkbaar niveau had gezongen, en een professionele zanger die zich voordeed als een derde deelnemer.

Het mechanisme achter blozen

Zoals verwacht ontdekten de onderzoekers dat deelnemers meer bloosden tijdens het bekijken van hun eigen opnames in vergelijking met de opnames van andere deelnemers.

De corresponderende hersengebieden waren enigszins verrassend. Blozen was geassocieerd met verhoogde activiteit in het cerebellum (de kleine hersenen), een gebied dat vooral bekend staat om zijn rol in beweging en coördinatie. “Recent is er veel onderzoek dat suggereert dat het cerebellum betrokken is bij emotionele verwerking”, voegt Nikolic toe. De onderzoekers vonden ook verhoogde activiteit in visuele gebieden, wat suggereert dat de video’s van het eigen zingen de aandacht van de deelnemers trokken.

Verrassend genoeg was er geen activatie in gebieden die normaal betrokken zijn bij het begrijpen van de mentale toestand van jezelf of anderen. “Op basis hiervan concludeerden we dat nadenken over de gedachten van anderen niet nodig is voor blozen”, concludeert Nikolic. “Blozen kan een onderdeel zijn van de automatische opwinding die ontstaat wanneer je wordt blootgesteld aan dit soort situaties.”

Universeel fenomeen

Nikolic: “De volgende stap zou zijn om naar blozen onder verschillende omstandigheden te kijken, of misschien zelfs om het fenomeen bij jongere kinderen te onderzoeken, voordat ze de cognitieve vaardigheden hebben ontwikkeld om na te denken over de gedachten van anderen.”

“Blozen op zich is erg interessant omdat het universeel is. Er zijn zelfs mensen die een fobie ontwikkelen voor blozen, bijvoorbeeld mensen met een sociale angststoornis. Wanneer we de mechanismen van blozen begrijpen, kunnen we de angst voor blozen beter aanpakken. Daarnaast is het ook interessant om meer te weten te komen over blozen in algemene zin, aangezien het vaak voorkomt in ons dagelijks leven.”

Bron: Proceedings of the Royal Society B

 

Bekijk hier ook de infographic