REM slaap sust de sirene van het brein

Van slag door iets vervelends? We kennen het allemaal. Gelukkig gaat dat gevoel ook weer over. Een nieuwe dag, een nieuw begin. Tenminste: als je rustige REM slaap hebt. Onderzoekers van het Nederlands Herseninstituut ontdekten waarom je morgen beter bestand bent tegen wat je vandaag nog zo van slag bracht. En waarom dat mis kan gaan.

Wilt u n.a.v. dit artikel meehelpen met het onderzoek? Dan kunt u zich vrijblijvend aanmelden via slaapregister.nl/registreren.

Sirene van het brein

Iets beangstigends of vervelends blijft niet onopgemerkt. In ons brein wordt direct het zogeheten limbische circuit van hersencellen en verbindingen actief. Met voorop de amygdala, een diep in de hersenen gelegen kern, die je zou kunnen zien als de sirene van het brein: opgelet! Om goed te kunnen functioneren, moet die sirene ook weer uitgezet worden. Rustige REM slaap, het deel van de slaap met de meest levendige dromen, blijkt hiervoor essentieel.

Goede Slapers

De onderzoekers legden hun deelnemers ’s avonds in een MRI scanner en boden een specifieke geur aan terwijl ze hen van streek maakten. Op de hersenscans was te zien hoe de amygdala actief werd. De deelnemers brachten vervolgens de nacht door in het slaaplab, terwijl de hersenactiviteit tijdens de slaap werd gemeten met EEG, en de specifieke geur weer af en toe werd aangeboden. De volgende ochtend probeerden de onderzoekers hun vrijwilligers weer van streek te maken, op precies dezelfde manier als de avond ervoor. Dat lukte een stuk minder goed. Hersencircuits hadden zich ’s nachts aangepast, de sirene van het brein hoefde niet meer aan te slaan. De amygdala reageerde veel minder heftig, vooral bij degenen die veel rustigere REM slaap hadden en die daarin ook nog eens aan de specifieke geur waren blootgesteld.

Rusteloze slapers

Onder de deelnemers waren echter ook mensen met onrustige REM slaap. Bij hen verliep het verrassend anders. Hersencircuits hadden zich ’s nachts niet goed aangepast, de sirene van het brein bleef ook de volgende ochtend aanslaan. Terwijl het nachtelijke aanbieden van de geur aan mensen met rustige REM slaap hielp bij het verwerken, werkte dit juist averechts bij mensen met rusteloze REM slaap.

Verbinding verzwakken en versterken

Tijdens slaap worden ‘geheugensporen’ van ervaringen van de afgelopen dag als een soort film afgespeeld. Uit alle dagresten kan een specifiek geheugenspoor worden opgeroepen door tijdens de slaap opnieuw de geur aan te bieden die daar overdag bij te ruiken was. Ondertussen worden afgespeelde geheugensporen aangepast: sommige verbindingen tussen hersencellen worden versterkt, anderen juist verzwakt. Deze nachtelijke aanpassingen zijn essentieel zijn voor aanpassing en herstel na een vervelende ervaring en worden verstoord door rusteloze REM-slaap.

Transdiagnostisch belang

De bevindingen zijn op 11 juli gepubliceerd in het vooraanstaande tijdschrift Current Biology. Deze ontdekking kan van groot belang zijn voor ongeveer twee derde van alle mensen met een psychische stoornis. Rusteloze REM-slaap en een hyperactieve amygdala zijn namelijk dé kenmerken van posttraumatische stress-stoornis (PTSS), angststoornissen, depressie en slapeloosheid. Mensen met PTSS nemen hun traumatische ervaring mee naar de volgende dag. Mensen met een angststoornis hun grootste vrees, mensen met een depressie hun wanhoop, en chronisch slapelozen hun spanning. Behandeling van rusteloze REM slaap zou transdiagnostisch kunnen helpen emoties over de nacht heen een betere plek te geven in het brein.

Auteurs Rick Wassing, Frans Schalkwijk en Eus van Someren hopen voor hun vervolgonderzoek op de hulp van vele slechte slapers die nu niet somber zijn. Deze kunnen zich vrijblijvend aanmelden via slaapregister.nl/registreren