Steun ons werk
Decorative header background

Autisme

Mensen met een Autisme Spectrum Stoornis (ASS) geven regelmatig aan dat ze het moeilijk hebben in een sociale setting. Ook ervaren ze zintuiglijke stimulering als bijzonder intens en onplezierig. De vraag die de onderzoekers van het Social Brain Lab bezighoudt is: wat gebeurt er in de hersenen waardoor deze mensen zich zo voelen?

Niet gebroken, alleen trager

Wanneer we kijken naar een lachend gezicht worden onze hersenen op dezelfde manier geactiveerd als wanneer we zelf lachen; dit wordt spiegelactiviteit genoemd. Deze spiegelactiviteit zou onze empathische gevoelens veroorzaken. Er waren al speculaties dat autisme te wijten is aan een gebroken spiegelsysteem, waardoor mensen met ASS niet automatisch empathie vertonen. Het Social Brain Lab onderzocht daarom hoe mensen met ASS emoties op het gezicht van anderen verwerken.

Zij ontdekten dat de spiegelfunctie bij jonge mensen binnen het spectrum inderdaad minder goed werkt en dus tot minder empathie kan leiden. Echter, rond de 35 jaar bleek hun spiegelactiviteit genormaliseerd. Op nog latere leeftijd spiegelden ze emoties van anderen beter dan personen zonder een stoornis. Wat het nog interessanter maakte was dat deze verhoogde spiegelactiviteit gelijk opging met een toename van het sociaal functioneren: onze oudere proefpersonen met ASS werden steeds beter in het omgaan met de uitdagingen van het leven in een maatschappij. Deze resultaten wijzen erop dat het spiegelsysteem van mensen met ASS niet gebroken is, maar dat hun “sociale hersenen” in een ander tempo ontwikkelen. Dat maakt het moeilijk voor ze om sociaal te functioneren in hun jonge jaren. Maar hun hersenen maken uiteindelijk een inhaalslag, wat interessante mogelijkheden voor interventies biedt.

Het delen van data en het blootleggen van hypergevoeligheid

Daarna richtte het Social Brain Lab zich op een van de grootste uitdagingen van het begrijpen van autisme: diversiteit. Zoals Amerikaanse Dr Stephen Shore al zei, mensen met autisme verschillen enorm van elkaar: “als je één persoon met autisme gezien hebt, heb je er één gezien” – en dan heb je dus geen volledig beeld van autisme. Toch zijn de meeste onderzoeken die gericht zijn op de karakteristieken van autisme gebaseerd op 20 proefpersonen. Dit geeft dus zeker geen goed beeld van autisme.

Christian Keysers, onderzoeker van het Social Brain Lab vertelt: “wij hebben daarom besloten om autisme anders te benaderen, en zijn een samenwerking aangegaan met andere instituten van over de hele wereld. In totaal hebben 17 teams data aangeleverd van zo’n 50 proefpersonen. Deze data, de grootste collectie data van hersenactiviteit in autisme – de ABIDE collectie, is wereldwijd beschikbaar. Met data van meer dan 500 personen met ASS van over de hele wereld, en meer dan 500 controlepersonen hebben we nu een buitengewone kans om te ontdekken wat mensen met autisme gemeen hebben en waarin ze verschillen. Ons onderzoek naar de manier waarop de verschillende hersengebieden samenwerken, leverde een verrassende ontdekking op. Dat wat het meest karakteristiek is voor ASS vindt namelijk niet specifiek in de ‘sociale hersenen’ plaats”.

Tekst gaat verder onder de video

Proefpersonen met autisme bleken ongebruikelijk sterke connecties te hebben tussen de thalamus – het deel van de hersenen waar zintuiglijke prikkels binnenkomen – en de gebieden op de hersenschors, waar we ons bewust worden van deze prikkels. Hoewel het meeste onderzoek zich richt op sociaal functioneren, wees deze informatie ons op een vaak onderschatte component van autisme: overgevoeligheid voor prikkels. Dit zou wel eens het belangrijkste kenmerk kunnen zijn dat proefpersonen met ASS gemeen hebben. “Naast het resultaat van ons eigen werk, leidde het delen van data op deze manier tot de publicatie van 80 studies die licht werpen op de werking van autisme, met ongekend veel proefpersonen,” zegt Keysers.

De toekomst

Keysers: “een van de toekomstdoelen in ons lab is om de mechanismen die verschillen veroorzaken in hersenactiviteit tussen mensen met ASS en personen zonder stoornis beter te begrijpen. Om dit doel te bereiken zijn we bezig met het ontwikkelen van knaagdiermodellen met bepaalde sociale functies zoals empathie en sociale besluitvorming. Vervolgens testen we of knaagdieren, die genen dragen die geassocieerd zijn met autisme bij mensen, ook de sociale kenmerken van autisme bij mensen hebben. Dit zou de weg banen voor een diepgaand onderzoek naar de invloed van genen op de hersenen om menselijk sociaal gedrag te bepalen”.

Relevante publicaties

Bastiaansen, J. A., Thioux, M., Nanetti, L., van der Gaag, C., Ketelaars, C., Minderaa, R., & Keysers, C. (2011). Age-related increase in inferior frontal gyrus activity and social functioning in autism spectrum disorder. Biological Psychiatry, 69(9), 832–8.

Cerliani, L., Mennes, M., Thomas, R. M., Di Martino, A., Thioux, M., & Keysers, C. (2015). Increased Functional Connectivity Between Subcortical and Cortical Resting-State Networks in Autism Spectrum Disorder. JAMA Psychiatry, 72(8), 767–77.

Steun ons werk

De Stichting Vrienden van het Herseninstituut ondersteunt baanbrekend hersenonderzoek. U kunt ons daarbij helpen.

Steun ons werk

Wat gaat er nou mis in de hersenen bij Autisme, Parkinson, verslaving of een angststoornis ? Onze grijze cellen zijn nog 1 grote black box.

Door letterlijk in het brein te kijken, ontdekken we stap voor stap hoe onze hersenen werken. Graag delen we de meest hoopgevende resultaten met je.

Ontvang je maandelijkse dosis ‘food for thought’. 

E-mails met opmerkelijke, hoopvolle resultaten uit hersenonderzoek.

Inschrijven

Wij, hersenonderzoekers, willen het brein nog beter begrijpen en zo doorbraken realiseren in de behandeling van ziektes als MS, Parkinson, Alzheimer en depressie. Om onze missie te volbrengen, willen wij ons volledig concentreren op ons onderzoek. Wil je ons daarbij helpen?

Doe een donatie of  schrijf je in voor onze nieuwsbrief!

Hartelijk dank!