Vrijwilligers bereiken doorbraak in inzicht slapeloosheid, trauma en depressie

Zo’n tienduizend vrijwilligers, die zich verenigden via het internet-platform ‘Slaapregister.nl’, bereikten een wetenschappelijke doorbraak. Samen met onderzoekers van onder meer het Nederlands Herseninstituut vonden ze een belangrijke aanwijzing waarom slechte slapers eerder een depressie of posttraumatische stressstoornis krijgen. Verbeteren van slaap kan depressies mogelijk helpen voorkomen – iets wat hoog op de agenda van minister Schippers staat. Deze ontdekking is op 8 februari gepubliceerd in het gezaghebbende tijdschrift PNAS.

Hyper

Chronische slapeloosheid is een van meest voorkomende gezondheidsproblemen. Slapeloosheid is bovendien de allerbelangrijkste risicofactor voor het ontstaan van een depressie, en maakt mensen kwetsbaar voor het ontwikkelen van een posttraumatische stressstoornis. Slapelozen hebben ’s nachts veel korte onderbrekingen van hun slaap. Mensen die kort, maar wel aan een stuk door slapen, zijn overdag slaperig. Chronisch slapelozen zijn verrassend genoeg overdag juist eerder ‘hyper’. Hartslag, metabolisme, stresshormonen, gedachten en emoties, prikkelbaarheid: vrijwel alles wat je bij een slapeloze kan meten, is verhoogd. Op den duur is dat erg uitputtend, wat tot een depressie kan leiden.

Er een nachtje over slapen

De cruciale vraag was waarom slapelozen zo hyper zijn. Eerder onderzoek heeft uitgewezen dat de Rapid Eye Movement (REM) slaap helpt emotionele ervaringen te verwerken. Slaapregister deelnemers hielden daarom bij hoe lang ze van slag waren na een vervelende, persoonlijke, beschamende emotionele gebeurtenis. ‘Er een nachtje over slapen’ hielp goede slapers zoals verwacht om de spanning weer snel van zich af te schudden. Maar de rusteloze REM slaap van slapelozen bleek het verwerken van emotionele ervaringen in de weg te zitten. Ze hielden de spanning vaak nog dagen vast. En hoe vaker dat gebeurde, des te waarschijnlijker werd het dat ze in de kenmerkende ‘hyper’ toestand belandden.

Mensen met chronische slapeloosheid, depressie of posttraumatische-stressstoornis hebben allemaal de kenmerkende rusteloze REM slaap. In behandelingen voor deze stoornissen is aandacht voor het stabiliseren van slaap dus van belang om erger te voorkomen.

Slaapregister.nl

De onderzoekers van het Herseninstituut hopen dat nieuwe en bestaande vrijwilligers via Slaapregister.nl net zo enthousiast doorgaan met het invullen van vragenlijsten: “De bevolking hielp afgelopen jaar met het samenstellen van de Nationale Wetenschapsagenda. Ze hebben hier laten zien dat ze ook nog een wetenschappelijke doorbraak voor elkaar kunnen krijgen. We denken dat ze in de komende jaren gezamenlijk kunnen ontrafelen hoe de ‘hyper’ toestand kan leiden tot depressie. En of dat te voorkomen is door een stabielere REM slaap” aldus Rick Wassing, eerste auteur van het PNAS artikel.