Normaal ogend weefsel biedt inzichten in de vorming van laesies bij Multiple Sclerose

Multiple sclerose (MS) ontstaat doordat het immuunsysteem de hersenen en het ruggenmerg onterecht aanvalt, wat leidt tot weefselschade, ook wel laesies genoemd. Hoewel het onderliggende mechanisme van laesievorming nog niet volledig begrepen is, hebben wetenschappers van het Nederlands Herseninstituut vooruitgang geboekt door hun focus te verleggen naar de zogenaamde ‘normaal ogende witte stof’, in plaats van het beschadigde weefsel.

Mensen met MS hebben clusters van een specifiek type immuuncel dat bekend staat als microglia. Microglia kunnen worden omschreven als de stofzuigers van het centrale zenuwstelsel, omdat ze dode, overbodige of potentieel gevaarlijke deeltjes verwijderen. In het normaal ogende witte stofweefsel, waar geen andere pathologie zichtbaar is, zijn clusters van microglia (nodules) al wel zichtbaar. Of deze nodules verband houden met de voortgang van MS was tot dusver nog onduidelijk. Het blijkt namelijk dat ze voorkomen bij bijna alle hersenaandoeningen en ook in het ouder wordende brein.

De relatie tussen nodules en MS

Om de rol van nodules bij MS-patiënten beter te begrijpen, onderzochten onderzoeker Aletta van den Bosch en haar collega’s de pathologie van MS in weefsel van hersendonoren afkomstig van de Nederlandse Hersenbank. Door weefsel met en zonder nodules te vergelijken, kregen ze inzicht in de ernst van de MS-pathologie en het niveau van ontsteking bij de patiënten. Van den Bosch: “We ontdekten dat patiënten met deze nodules een verslechterde pathologie hebben: ze hebben meer laesies en de laesies zijn actiever.”

Maar spelen de nodules een rol bij de vorming van laesies in MS of zijn ze het gevolg van iets anders? Voor deze vraag is het genetisch profiel van de nodules vergeleken met die van een compleet andere medische aandoening: een beroerte. Deze vergelijking is interessant omdat nodules in hersenweefsel van mensen die een beroerte hebben gehad, niet leiden tot laesievorming. Het bleek dat het weefsel van MS-patiënten andere genen tot expressie bracht dan de nodules bij beroertepatiënten.

Mini-laesies

“We herkenden veel van de genen in de MS-nodules vrij snel omdat ze ook tot uiting komen in de actieve laesies”, legt Van den Bosch uit. “Ze zouden bijna kunnen worden omschreven als mini-laesies.” De MS-nodules worden geactiveerd door lymfocyten (een type immuuncel), die niet worden aangetroffen in het weefsel van een beroerte.

Daarnaast ontdekte het team dat de nodules geoxideerde lipiden opnamen en verwerkten, wat betrokken is bij de activatie van deze microglia. “Sterker nog, toen we de axonen die omringd waren door de nodules op hoge resolutie bekeken, zagen we gedeeltelijk gedemyeliniseerde axonen. Deze nodules zijn waarschijnlijk ontstaan om de geoxideerde myeline op te ruimen. Nodules die worden geactiveerd door zowel de lymfocyten als deze geoxideerde lipiden kunnen tot verhoogde ontsteking leiden, wat meer schade veroorzaakt aan het omliggende weefsel en zo een soort neerwaartse spiraal veroorzaakt.”

Op weg naar een lange termijn oplossing

Uiteindelijk hoopt Van den Bosch dat dit zal leiden tot nieuwe therapeutische middelen om de voortgang van MS te stoppen. “Nu moeten we de relatie tussen al deze inflammatoire componenten in het laboratorium onderzoeken, zodat we precies kunnen begrijpen wat leidt tot deze vroege tekenen van achteruitgang. Daarna kunnen we gaan nadenken over welke stappen we uit dit proces kunnen verwijderen om de ontwikkeling van nieuwe laesies helemaal te voorkomen.”

Dit onderzoek is gefinancierd door Stichting MS Research en MoveS

Bron: Nature Communications

Bekijk hier ook onze infographic