Snelle oogbewegingen tijdens slaap laten zien waar muis over droomt

De snelle oogbewegingen tijdens de REM-slaap van een muis geven meer inzicht in wat het diertje droomt, zo blijkt uit een nieuwe studie.

Ook dieren kunnen dromen. Dit gebeurt met name tijdens de REM-slaap, ook wel  de ‘droomslaap’ genoemd. Tijdens deze periode van slaap gaan de ogen snel heen en weer (rapid eye movement) en zijn de hersenen heel actief, bijna net zo actief als wanneer je wakker bent. Maar hoe werkt dat dan precies in een muis? En waar zou hij over dromen?

Nieuw Amerikaans onderzoek laat zien dat de oogbewegingen tijdens de REM-slaap van de muis, best veel kunnen vertellen over de droom.¹ Neurowetenschappers Cathrin Canto en Chris de Zeeuw van het Erasmus MC en het Nederlands Herseninstituut zijn enthousiast over het werk van hun Amerikaanse collega’s, en bouwen hierop verder in het tijdschrift Science.² ‘Voor het eerst hebben we nu een objectieve maat om dromen te meten. Een mens kun je wakker maken tijdens de REM-slaap en vragen wat diegene aan het dromen was, maar we hadden geen manier om dat te checken. En een muis kan uiteraard helemaal niet vertellen wat hij droomt’, aldus Canto.

Head direction cellen

De dromen kunnen gemeten worden door te kijken naar de activiteit van de zogeheten head-direction cellen in het brein. Zoals de naam al doet vermoeden, is de activiteit van deze cellen gekoppeld aan de richting waarop het hoofd beweegt: wanneer het hoofd naar links gedraaid wordt, is er ander activiteit zichtbaar dan wanneer het hoofd naar rechts gedraaid wordt. Muizen en andere soorten, waaronder mensen, gebruiken het bewegen van het hoofd en veranderingen in oogbewegingen om te leren hoe de blik gestabiliseerd kan worden. En als de muis slaapt, werken deze cellen gewoon door. In lijn met de evolutionaire nauwe koppeling tussen oog- en hoofdbewegingen, vonden Senzai en Scanziani dat deze zogeheten saccadische oogbewegingen tijdens slaap de fysieke hoofdbewegingen kunnen voorspellen, zonder dat de muis daadwerkelijk het hoofd draait.

Functie dromen

De exacte functie van dromen is nog niet helemaal duidelijk, maar er wordt gedacht dat men tijdens de slaap de gebeurtenissen van overdag herbeleeft. En dit geldt misschien ook wel voor de muisjes. ‘Wie weet volgt de muis in zijn slaap wel een roofvogel die door de lucht beweegt. Waarschijnlijk gebruikt de muis de remslaap om gebeurtenissen van de dag nog eens af te spelen. Op die manier versterkt hij zijn geheugen voor beweging. Je kunt de hersenverbindingen vergelijken met het pad dat water kiest. Door steeds opnieuw water te laten stromen, wordt het pad steeds breder. In de droom kan de muis als het ware alvast oefenen om aan de vogel te ontsnappen’, leggen Canto en De Zeeuw uit.

Het lijkt erop dat het systeem net zo werkt bij mensen. ‘We weten bijvoorbeeld dat sporters die nieuwe bewegingen inbeelden voor het slapen, die bewegingen sneller aanleren.’ De Amerikaanse ontdekking geeft hun onderzoeksveld een compleet nieuwe impuls. ‘Als we via de oogbewegingen kunnen uitlezen wat iemand droomt, biedt dat kansen om herinneringen te versterken of te verzwakken. Denk bijvoorbeeld aan toepassing als therapie bij posttraumatisch stress-syndroom.’

Bronnen:

1. Science
2. Science