Test pesticiden op mogelijke rol bij Parkinson

Pesticiden zijn mogelijk geassocieerd met het ontstaan van Parkinson, maar daarop worden deze middelen nog onvoldoende getest. Onderzoekers van het Nederlands Herseninstituut stellen samen met collega’s een stapsgewijze testaanpak voor die de veiligheid van pesticiden moet waarborgen.

Parkinson is de snelst groeiende hersenziekte ter wereld. Het staat vast dat omgevingsfactoren, zoals luchtvervuiling en blootstelling aan zware metalen, een grote rol spelen bij het ontstaan van de ziekte. Ook zijn er steeds meer aanwijzingen dat pesticiden mogelijk geassocieerd zijn met het ontstaan van Parkinson, maar daarop worden deze middelen niet goed getest. Onderzoekers van het Nederlands Herseninstituut, het Radboudumc en het RIVM willen hier verandering in brengen. Ze adviseren een systematische testaanpak voor pesticiden.

Vier testfases

De onderzoekers stellen voor dat zowel bestaande als nieuwe pesticiden vier testfases doorlopen. Ten eerste moet uit databaseonderzoek blijken of er aanwijzingen zijn dat een middel schade aan hersencellen zou kunnen veroorzaken. Zo ja, dan volgt laboratoriumonderzoek naar de effecten van de pesticide op hersencellen. Als onderzoekers ook daar aanwijzingen voor ongewenste eigenschappen vinden, testen ze de stoffen in diersoorten die ver van de mens afstaan, zoals wormen of vliegen. De laatste stap bestaat uit blootstelling van muizen en ratten aan de pesticide.

Hersenonderzoeker Judith Homberg (Radboudumc) licht deze stapsgewijze aanpak toe: ‘Hiermee testen we de pesticiden zeer grondig, zonder dat we daarvoor veel proefdieren nodig hebben. Onderzoek bij ratten en muizen is helaas wel noodzakelijk als je de veiligheid van een middel definitief wil bepalen. Parkinson stel je namelijk vast op basis van gedragsverandering en deze dieren vertonen gedrag dat relevant is voor deze ziekte. Deze proefdieren kunnen we ook langdurig en op een vergelijkbare manier blootstellen als mensen. Bijvoorbeeld door toevoeging van deze stoffen aan drinkwater of aan de lucht.’

Helder plan

Neuroloog en mede-auteur Bas Bloem (Radboudumc) benadrukt het belang van de testen: ‘We tasten nog grotendeels in het duister over de veiligheid van deze middelen. Dat komt omdat de huidige toelatingscriteria voor pesticiden te weinig inzicht geven in het risico op Parkinson en andere hersenziekten. Wij stellen nu een helder plan van aanpak voor waarmee die veiligheid wel op een goede manier beoordeeld kan worden.’

De onderzoekers gaan nu in gesprek met de industrie en regelgevende instanties. Ling Shan (onderzoeker aan het Nederlands Herseninstituut in de groep van Dick Swaab), zegt: ‘De test is slechts een eerste stap om de pesticiden systematisch en goed te kunnen screenen. Het doel is om dit vervolgens ook te implementeren als een routinematige screening voor andere giftige stoffen in het milieu. De volgende stap is om de experimenten uit te voeren en we hopen om daarvoor de krachten te bundelen met landelijke samenwerkingspartners, zoals universiteiten of het RIVM.’

Bron: npj Parkinson’s disease

Contactgegevens onderzoeker: l.shan@nin.knaw.nl

Dit onderzoek is mede mogelijk gemaakt door funding van de Stichting Vrienden van het Herseninstituut. Voor meer informatie, bekijk hier de website.