Multiple Sclerosis (MS)

Multiple sclerosis (MS) is een ongeneeslijke aandoening van de hersenen en het ruggenmerg, waarbij ontstekingen ontstaan. Nederland telt ongeveer 34.000 mensen met MS (bron: MS vereniging). Wereldwijd lijden zo’n 2,5 miljoen mensen aan deze ziekte. Het komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

MS wordt vaak voor het eerst gezien bij mensen tussen de 20 en 40 jaar. De ziekte heeft een enorme impact op het leven van de patiënt en de naasten.

Prevalentie van MS

Broers en zussen van MS-patiënten hebben een kans van twee tot drie procent om ook MS te krijgen (dat is 10 tot 15 keer meer dan de rest van de bevolking) en het risico voor een eeneiige tweelingbroer of –zus is nog veel groter – zo’n 30 procent. Bovendien komt de ziekte maar liefst vijfmaal vaker voor in gematigde streken, zoals in Noord Europa en het noorden van de VS, dan in tropische gebieden. Mensen van het Kaukasische ras zijn gevoeliger om MS te ontwikkelen dan andere rassen. Zowel genetische factoren als omgevingsfactoren spelen dus een rol bij het ontwikkelen van de ziekte.

Ontstekingsziekte

MS is een ontstekingsziekte van de hersenen en het ruggenmerg. Door deze ontstekingen verdwijnt de beschermlaag die om een zenuwuitloper zit, myeline genaamd. Een zenuwuitloper stuurt elektrische signalen van de ene zenuwcel naar de andere en zijn dus onmisbaar voor een goede communicatie in de hersenen.

Hoewel wetenschappers niet weten waarom de myeline verdwijnt, hebben ze wel ontdekt dat dit proces zorgt voor schade aan de zenuwvezels. In sommige gevallen is de schade zo ernstig dat de zenuwvezels verzwakt raken. Dit effect is vergelijkbaar met een elektriciteitsdraad zonder isolatie of het doorknippen van een elektriciteitsdraad: de signaaloverdracht raakt verstoord.

Als de myeline verdwenen is vormen zich littekens, de zogenaamde scleroses, van verharde stukjes weefsel rondom de zenuwuitlopers. Deze littekenvorming gaat vaak samen met het verdere afbreken van de zenuwvezels. Gebieden waar de ziekte zich uit, de zogenaamde laesies of plaques, bevinden zich op meerdere plekken in het centrale zenuwstelsel.

Met welke symptomen MS zich voor het eerst kenbaar maakt hangt af van de plaats waar de schade zit. Omdat doorgaans de witte stof zoals het ruggenmerg en de oogzenuw zijn aangedaan, komen symptomen zoals verlies van kracht, tintelingen, coördinatiestoornissen en wazig of dubbel zien vaak voor. Maar, bij MS kunnen in de loop van de tijd feitelijk op elke plek in de hersenen zenuwbundels beschadigd raken, ook in de grijze stof. Symptomen die zich ontwikkelen variëren daardoor van onduidelijke spraak, dubbelzien, pijn en cognitieve problemen zoals geheugenverlies en concentratiestoornissen tot depressie en vermoeidheid.

De symptomen die zich voordoen naar aanleiding van een acute aanval kunnen enkele dagen tot weken aanhouden, waarna de schade zich dan spontaan weer herstelt en de symptomen verminderen. Deze vorm van MS staat bekend als relapsing/remitting MS. Wanneer er sprake is van progressieve MS, zijn de symptomen blijvend en is de verslechtering geleidelijk. Deze vorm van MS leidt tot een toenemende mate van beperkingen, die kracht, evenwicht en coördinatievermogen aantasten en daarmee de mobiliteit van de patiënt.

Oorzaak en behandeling

De oorzaak van MS is nog onbekend en kan daarom niet genezen worden, al zijn er wel manieren om door middel van medicatie de acute aanvallen tijdens de relapsing/remitting vorm te beperken en de bijbehorende ontstekingen te verminderen. Steroïden, die al meer dan 30 jaar gebruikt worden bij de behandeling van MS, kunnen de aanvallen verkorten en daarmee het herstel na een acute aanval van een aanval van MS bespoedigen. Bovendien komen er steeds meer nieuwe en selectievere medicijnen beschikbaar, of deze worden al getest in klinische trials. Daarnaast zijn er diverse  middelen en behandelwijzen voor symptomen zoals spierstijfheid (spasticiteit), pijn, vermoeidheid en stemmingswisselingen en voor problemen met blaas en darm en seksuele stoornissen. Echter, behandeling van de zenuwdegeneratie die het voortschrijden van de ziekte veroorzaakt is momenteel nog niet mogelijk.

Wil je meer weten over MS? Luister dan naar de podcast Master the Mind, waarin Inge Huitinga, directeur van de Hersenbank meer vertelt over onderzoek naar deze ziekte.

De originele tekst is afkomstig van de Society for Neuroscience op Brianfacts.org.