Gentherapie bevordert zenuwherstel

Een behandeling met gentherapie leidt tot een sneller herstel van zenuwschade. Dit blijkt uit onderzoek van het Nederlands Herseninstituut en het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Door een chirurgische ingreep te combineren met gentherapie werd voor de eerste keer de overleving van zenuwcellen en regeneratie van zenuwvezels over een lange afstand gestimuleerd. De ontdekking, gepubliceerd in het tijdschrift Brain, is een belangrijke stap richting de verdere ontwikkeling van nieuwe behandeltherapieën voor mensen met zenuwschade.

Tijdens de geboorte of bij een ernstig verkeersongeluk komt het voor dat zenuwen uit het ruggenmerg losscheuren. Als gevolg hiervan verliezen zulke patiënten de armfunctie en worden zij belemmerd in het uitvoeren van allerlei dagelijkse handelingen zoals het drinken van een kop koffie. Op dit moment is een chirurgische reparatie de enige beschikbare behandeling bij patiënten die een beschadiging hebben van de armzenuwen. “Na zo’n ingreep moeten zenuwvezels afstanden overbruggen van vele centimeters voordat zij de spieren bereiken. Het was al langer bekend dat zenuwcellen waar opnieuw zenuwvezels uit moeten groeien in grote aantallen verloren gaan. Ze lopen vast in de zenuw en bereiken hierdoor de spieren niet. Het herstel van de armfunctie is vaak teleurstellend en onvolledig” legt onderzoeker Ruben Eggers van het Nederlands Herseninstituut uit.

Combinatie van behandelingen

Door de neurochirurgische reparatie te combineren met gentherapie bij ratten kunnen veel van de afstervende zenuwcellen worden gered en tegelijkertijd wordt het herstel van de zenuwvezels in de richting van de spier gestimuleerd.

De onderzoekers maakten in de huidige studie gebruik van reguleerbare gentherapie met een groeifactor die door middel van een antibioticum aan en uit gezet kon worden. “Doordat we nu voor het eerst in staat waren de gentherapie uit te schakelen op het moment dat de groeifactor niet langer nodig was werd de regeneratie van nieuwe zenuwvezels naar de spieren aanzienlijk verbeterd,” aldus Ruben Eggers.

Een verborgen schakelaar

De onderzoekers moesten nog wel het probleem oplossen waarbij het afweersysteem de gen-schakelaar inactiveerde. Met de ontwikkeling van een verborgen versie, een zogenaamde stealth-gen-schakelaar, is dit gelukt.

Onderzoeksleider Joost Verhaagen (Nederlands Herseninstituut): “de ‘stealth’ gen-schakelaar is een belangrijke stap voorwaarts in het onderzoek naar de ontwikkeling van gentherapie voor zenuwschade. Het gebruik van een verborgen schakelaar verbetert de gentherapie en maakt het nog veiliger. ”

De gentherapie is nog niet zover dat deze bij patiënten kan worden toegepast. Zo troffen de onderzoekers toch nog kleine hoeveelheden van het actieve gen aan als de schakelaar was uitgezet. Verder onderzoek is daarom nodig om de therapie te optimaliseren.

Het onderzoek werd gefinancierd door Wings for Life, de International Spinal Research Trust en door een gift van het Dwarslaesiefonds