Waarom zou je iemand helpen ten koste van jezelf?

12 juni 2024

Onderzoekers van het Social Brain Lab van het Nederlands Herseninstituut hebben in een unieke setting het mechanisme onderzocht achter een universeel dilemma: beslissen of je iemand anders helpt, zelfs als dat persoonlijke opofferingen met zich meebrengt.

We staan vaak voor de keuze om iets op te geven om daarmee anderen te helpen. Welke hersenmechanismen maken dat we deze beslissingen nemen, en waarom helpen sommige mensen meer dan anderen?

Door de jaren heen hebben filosofen en wetenschappers gesuggereerd dat de mate waarin een persoon empathie voelt voor het leed van anderen, hun bereidheid om te helpen beïnvloedt.

Om deze hypothese te testen, hebben Kalliopi Ioumpa en Selene Gallo, onder toezicht van Christian Keysers en Valeria Gazzola, pro-sociaal gedrag onderzocht—vrijwillig gedrag dat bedoeld is om anderen te helpen—bij spiegelpijn-synestheten. Spiegelpijn-synestheten zijn mensen die pijn voelen in hun eigen lichaam wanneer ze pijn bij iemand anders zien. Als het delen van de pijn van anderen inderdaad een belangrijke motivatie is om te helpen, zouden deze individuen bijzonder gul moeten zijn.

“Om beter te begrijpen waarom sommige mensen meer helpen dan anderen, hebben we in het verleden experimenten uitgevoerd met deelnemers die weinig empathie tonen, zoals psychopaten. Deze keer wilden we naar het andere uiterste kijken: mensen die de pijn van anderen zo sterk voelen dat het lijkt alsof de pijn in hun eigen lichaam is,” legde Christian Keysers uit. “In de literatuur werd vermeld dat deze deelnemers een gelokaliseerde pijn voelen wanneer ze de pijn van anderen zien, omdat hun hersenen de somatosensorische hersenschors activeren—gebieden die normaal alleen betrokken zijn bij het gevoel van aanraking op je eigen lichaam. Zou dat hun donaties beïnvloeden?’

Het conflictscenario

Een realistisch conflict bestuderen in een gecontroleerde laboratoriumomgeving vereist een creatieve aanpak waarbij deelnemers het gevoel hebben dat hun beslissingen echte gevolgen hebben, zowel voor henzelf als voor iemand anders. “Als je mensen gewoon vraagt of ze gul zijn, zeggen de meesten graag ja,” zegt Christian met een glimlach. “Om echte verschillen tussen mensen te onthullen, moet je een situatie creëren waarin het leed van anderen echt aanvoelt, en waar helpen een echte opoffering met zich meebrengt voor de deelnemers,” benadrukt Valeria.

In hun studie creëerden ze een conflict door deelnemers te laten geloven dat ze samen met een andere deelnemer aan de studie meededen. In werkelijkheid was de andere deelnemer een acteur, wat elke experiment consistent hield.

In het experiment kregen de twee ‘deelnemers’ verschillende rollen toegewezen: de acteur werd gefilmd terwijl hij pijnlijke stimulaties op zijn hand kreeg, en de andere deelnemer kreeg echt geld en kon een deel van dit geld doneren om de pijn van de andere deelnemer te verlichten. “Alle deelnemers geloofden dat de ander echt de pijnlijke stimulaties op hun hand kreeg, afhankelijk van hun donaties,” legt Kalliopi Ioumpa uit. “In werkelijkheid hadden we de acteur van tevoren gefilmd terwijl hij deze pijnlijke stimulaties onderging, zodat alle deelnemers exact dezelfde stimuli zagen.”

Omdat deelnemers hun beslissingen in de fMRI-scanner maakten, konden de onderzoekers de hersengebieden analyseren die actief waren tijdens de beslissingen. Kalliopi Ioumpa: “We wilden onderzoeken hoeveel verschillende deelnemers zouden helpen en wat de onderliggende hersenmechanismen zouden zijn.”

Spiegelpijn-synestheten en pro-sociaal gedrag

In vergelijking met controledeelnemers doneerden de spiegelpijn-synestheten significant meer geld om de pijn van de andere deelnemer te verlichten. Dit laat zien dat, hoe meer je de pijn van anderen voelt, hoe meer je bereid bent op te geven om hen te helpen.

Zoals verwacht vonden de onderzoekers ook significante verschillen tussen de twee groepen wanneer ze naar het hersenmechanisme keken. “Spiegelpijn-synestheten activeerden hun secundaire somatosensorische hersenschors meer. “Dus terwijl de meesten van ons zich gewoon ongemakkelijk voelen wanneer we anderen in pijn zien, hebben spiegelpijn-synestheten een hogere activatie in hun eigen somatosensorische hersenschors, alsof ze pijn ervaren in de overeenkomstige lichaamsdelen, en ze zijn meer gemotiveerd om te helpen,” voegt Christian toe.

Naar meer pro-sociaal gedrag

Na elk experiment wordt de waarheid verteld aan de deelnemers over de andere deelnemer die een acteur is, en ontvangen ze het bedrag dat ze besloten hadden om te houden.

Kalliopi Ioumpa: “We weten dat iemands empathieniveau kan veranderen. Mensen kunnen leren om het aan te zetten, maar ook om het uit te schakelen. Denk bijvoorbeeld aan artsen, die tijdens een operatie hun empathie moeten blokkeren.” Valeria Gazzola: “En zoals ik uitleg in mijn TEDx-talk, kunnen we allemaal moduleren hoe empathisch we willen zijn in een bepaalde situatie. Empathie is geen vaste eigenschap, het is iets waar we controle over hebben, en dat kan, zoals we hier laten zien, beïnvloeden hoe pro-sociaal we besluiten te zijn.”

“Deze studie helpt ons pro-sociaal gedrag en de verbanden met empathie beter te begrijpen. We laten zien dat een groep zeer empathische individuen, die somatisch de pijn van anderen voelen, ook verbeterd pro-sociaal gedrag vertoont,” legt Kalliopi Ioumpa uit. De onderzoekers hopen dat hun werk kan inspireren om empathie en pro-sociaal gedrag in de toekomst te verbeteren.

Bron: Nature