Wat is de rol van de hersenen bij pro-sociaal gedrag?

Een van de fundamenten van onze maatschappij is dat we mensen in nood helpen. Men gaat ervan uit dat we anderen helpen omdat we empathisch zijn en met ze meevoelen. Hersenonderzoek laat zien dat in onze hersenen bepaalde gebieden worden geactiveerd als we zien dat iemand pijn lijdt, daardoor lijkt het alsof we zelf die pijn voelen. Selene Gallo (Nederlands Herseninstituut, KNAW) onderzocht of de bereidheid om anderen te helpen wordt aangetast wanneer er een verandering van de activiteit in deze hersengebieden optreedt. Bij dit onderzoek moesten de proefpersonen kijken naar de pijn van een ander. De resultaten, op 8 mei 2018 gepubliceerd in eLife, zijn van groot belang voor ons begrip van de sociale aard van mensen en voor het vinden van behandelmethoden voor bepaalde aandoeningen, zoals psychopathie.

Om deze onderzoeksvraag te beantwoorden gaven onderzoekers van het Social Brain Lab, onder leiding van Valeria Gazzola en Christian Keysers, proefpersonen de kans om de pijn (een tik op de hand) van andere proefpersonen te verlichten. Dit konden ze doen door af te zien van een deel van het geldbedrag dat ze anders mee naar huis konden nemen. Tijdens het nemen van deze beslissing werd hun hersenactiviteit gemeten, en veranderd.

De resultaten laten zien dat de activiteit in het hersengebied toenam wanneer de proefpersonen meer geld lieten lopen. De onderzoekers veranderden later de hersenactiviteit door het beïnvloeden van hersencellen, ook wel neuromodulatie genoemd. Normaal gesproken doneerden de proefpersonen meer geld naarmate de slachtoffers meer pijn kregen toegediend. Echter, wanneer ze de hersenactiviteit veranderden, vielen twee aan elkaar gerelateerde verschijnselen op: (a) deelnemers slaagden er minder goed in om in te schatten hoeveel pijn de slachtoffers leden en (b) ze pasten hun donaties niet langer aan, aan de behoefte van de slachtoffers.

Een belangrijke sociale functie voor de somatosensorische schors

Het specifieke hersengebied wat werd onderzocht was de somatosensorische hersenschors. De functie van dit gebied is voornamelijk het waarnemen van aanraking en pijn. Echter, de resultaten lijken er op te wijzen dat dit deel van de hersenen een belangrijke sociale functie heeft. Zo draagt het bij aan pro-sociale besluitvorming, door mee te helpen bij het omzetten van het zien van lichamelijke pijn naar een accurate inschatting van de daadwerkelijke mate van pijn die een slachtoffer ervaart. Dit gevoel is noodzakelijk voor ons om te bepalen in hoeverre we onze hulp aanbieden aan anderen.

“Het is belangrijk om een link te vinden in de hersenen tussen het meevoelen met andermans pijn en pro-sociaal gedrag”, zegt Selene Gallo. “Hiermee kunnen we onze menselijke sociale aard beter begrijpen en farmacologische oplossingen vinden om aandoeningen te behandelen waarbij deze twee mechanismen niet werken. Dit is het geval bij psychopathie of bij kinderen met een antisociale gedragsstoornis.”