la Fleur Groep

Susanne la Fleur:

‘Als we ratten grote vette maaltijden voorzetten, vinden ze in het begin vet eten heel lekker, maar naar verloop van tijd niet meer. Ze gaan minder eten – behalve als we er suiker bij geven. Het lijkt er dus op dat suiker het vet aantrekkelijker maakt; dat het fungeert als een soort smaakversterker.

‘Vanaf de jaren vijftig zijn we een stuk dikker geworden, terwijl onze hersenen en onze genen echt niet zo veel zijn veranderd. We moeten daarom ook goed naar de omgeving kijken, naar de manier waarop die het eten van suiker en vet stimuleert. Ons lichaam is ingesteld op overleven, en slaat om die reden heel efficiënt vet op. Suiker zet bepaalde gebieden in de hersenen aan die je aansporen om te eten. Die combinatie levert obese mensen op.’

‘Mensen die niet dik worden, hebben waarschijnlijk een heel goed ontwikkelde inhibitie. Obese mensen kunnen hun prefrontale cortex niet zo succesvol inzetten. We moeten daarom de effecten van de vet-suiker-interactie op de hersenen onderzoeken om te kunnen verklaren waarom afvallen zo moeilijk is, en waarom het ook zo moeilijk is vol te houden. Daarnaast weten we dat het sperma van dikke muizen zorgt voor dikke kinderen. Obesitas is dan ook een multidimensioneel probleem. Ik denk dat ons lijf verandert onder invloed van wat we eten, en dat we die verandering doorgeven aan onze kinderen.

‘Obesitas verhoogt de kans op diabetes type 2, een ziekte die wordt gekenmerkt door een verminderde insulinegevoeligheid. Bij toeval is ontdekt dat het stimuleren van iemands dopaminesysteem – waardoor de afgifte van dopamine in de hersenen toeneemt – een grotere insulinegevoeligheid veroorzaakt. Dit effect trad op nadat het betreffende hersengebied bij een obese patiënt met diabetes type 2 elektrisch werd gestimuleerd om zijn dwangstoornis te verlichten. Na deze deep brain stimulation – een ingrijpende behandeling waarbij elektroden in de hersenen worden geïmplanteerd – had hij minder insuline nodig.

‘Op dit moment zijn ernstig obese mensen het beste geholpen met een bariatrische ingreep, een maagverkleining. Veertig procent van de geopereerde mensen heeft daarna blijvend gewichtsverlies. En wat opvallend is: zes weken na die ingreep zijn mensen flink afgevallen, maar zien we nog geen veranderingen in hun dopaminesysteem. Leggen we ze drie jaar later onder de scan, dan zien we die veranderingen wél. ‘Volhouden loont dus, maar hoe werkt dat in de hersenen? Momenteel onderzoeken we of het voor het dopaminesysteem uitmaakt op welk tijdstip mensen hoeveel eten. Bij een restrictiedieet van 50 procent valt iedereen af, ongeacht het tijdstip waarop wordt gegeten, maar we zien wel dat het brein verschillend reageert op verschillende eetpatronen. Misschien kunnen we op termijn een medicijn ontwikkelen dat dit dopaminerge gebied kan beïnvloeden, en zo de zin in eten kan beteugelen.’