Dopamine

Dopamine is een boodschapper in de hersenen die het mogelijk maakt voor zenuwcellen om met elkaar te communiceren. Het is belangrijk voor bepaalde functies van het zenuwstelsel, zoals beweging, motivatie en leren.

Net als andere chemische boodschappers die informatie doorgeven in de hersenen, bindt dopamine aan speciale plekken op de zenuwcel, die we receptoren noemen. Receptoren ontvangen de signalen van dopamine en sturen dit weer door. Door te binden aan meerdere receptoren, kan het meerdere reeksen aan chemische reacties op gang zetten die de functie van de zenuwcel veranderen, inclusief de mogelijkheid om signalen naar andere zenuwcellen te versturen.

Beweging

In gezonde hersenen bevinden zich grote hoeveelheden dopamine in de basale ganglia, een hersengebied dat belangrijk is voor beweging. Dit hersengebied zorgt er onder andere voor dat bepaalde bewegingen makkelijker gedaan worden, of ongewenste bewegingen juist onderdrukt kunnen worden.

Onderzoek heeft aangetoond dat patiënten die overleden waren aan de ziekte van Parkinson veel lagere hoeveelheden dopamine in de basale ganglia hadden dan gezonde mensen. Het trillen, wat een symptoom is van parkinson, wordt veroorzaakt door de dood van de cellen die dopamine produceren. De ontdekking dat de stof een rol speelt in parkinson heeft veel veranderd in hersenonderzoek en geleid tot een doorbraak in behandeling van de ziekte.

Beloning

Dopamine is belangrijk bij het leren over plezierige situaties en in de motivatie om dit te willen bereiken. Dopamine-afhankelijke hersengebieden die niet goed functioneren kunnen verschillende psychiatrische ziektes tot gevolg hebben. Depressie, angststoornissen, schizofrenie en ADHD zijn hier voorbeelden van. Van depressie en angst weten onderzoekers inmiddels dat er in het hersengebied dat gelinkt is aan beloning, geen receptoren actief zijn.

Drugs verhogen de afgifte van dopamine op een kunstmatige manier. Hierdoor ‘denken’ de hersenen dat er iets veel beters dan verwacht is gebeurd. Vervolgens wordt de motivatie om drugs te gebruiken extreem hoog. Veel hoger dan de motivatie om natuurlijke beloningen zoals voedsel na te streven.

Onderzoek

Dopaminecircuits worden nog volop bestudeerd om behandelingen voor psychiatrisch ziektes te verbeteren. Zo worden optogenetics bijvoorbeeld ingezet binnen dieronderzoek, een methode die mogelijk kan worden gebruikt om circuits te activeren waar dopamine niet goed werkt, of om overactieve circuits juist te remmen. Daarnaast wordt diepe hersenstimulatie bij mensen toegepast, waarbij elektrische prikkels bepaalde hersengebieden activeren of juist afremmen.

Meer informatie

Lees hier meer over het onderzoek dat de groep van Ingo Willuhn uitvoert. Zij richten zich op de neurobiologie van compulsief gedrag en focussen zich op de functie van de basale ganglia en dopamine signalering.

Deze tekst is gebaseerd op een artikel van Brainfacts.org – Society for Neuroscience

Klik hieronder voor onze infographic over dopamine