De Nederlandse Hersenbank

De Nederlandse Hersenbank werd meer dan 40 jaar geleden, in 1985, opgericht door hersenonderzoeker Dick Swaab. “Waarom? Omdat alle beeldvormende technieken de kennis over het brein een boost geven, maar geen alternatief zijn voor onderzoek op humaan hersenweefsel”. Aldus medisch bioloog en immunoloog Inge Huitinga, directeur van de Hersenbank.

“Proefdieronderzoek en MRI-scans zijn prachtig, maar geven geen definitief antwoord op de vraag hoe hersenziekten bij mensen ontstaan”, zegt Huitinga. Daarvoor zijn de hersenen nodig van mensen die er daadwerkelijk aan hebben geleden, niet van dieren met vergelijkbare symptomen. “Wat onderzoekers vinden door dieronderzoek, zullen ze altijd moeten valideren in de mens. En met MRI is zichtbaar wat er in de hersenen verandert, maar niet wat dat op moleculair niveau betekent.”

In dit filmpje vertelt Professor Inge Huitinga meer over het werk van de Hersenbank.

Uniek

De Hersenbank is uniek in de wereld. Geen enkele andere hersenbank heeft het hele jaar rond 24 uur per dag een team klaarstaan om hersenobductie te doen. De tijd tussen het overlijden van de donor en de uitname van de hersenen bedraagt gemiddeld maar 6 uur. Daardoor blijft het weefsel vers. “Dat weefsel houden we niet voor onszelf, maar het vindt wereldwijd zijn weg naar de beste onderzoekers,” zegt Huitinga. “Zo zijn lichttherapie en cholinesterase-remmers tegen de ziekte van Alzheimer te danken aan onderzoek op humaan hersenweefsel. Wanneer we dankzij onze hersendonoren stukje bij beetje hersenziekten kunnen ontrafelen, kan er ook medicatie voor worden ontwikkeld. Dat is anders onmogelijk.”

Het succes van de Hersenbank staat of valt dan ook met voldoende hersendonoren: mensen die hun hersenen na hun dood afstaan voor wetenschappelijk onderzoek. Voor dat onderzoek zijn zowel gezonde als aangetaste hersenen nodig. Gezonde hersenen zijn belangrijk omdat onderzoekers hun bevindingen altijd moeten vergelijken met niet-aangetast hersenweefsel. Zieke hersenen zijn nodig om te kunnen opsporen wat er misgaat in het brein als iemand een neurologische ziekte heeft zoals Parkinson, Huntington, Alzheimer of MS.

De Hersenbank wil ook graag meer hersenweefsel verzamelen voor onderzoek naar psychiatrische aandoeningen. Sinds 2012 bestaat daarom NHB-PSY, voor hersenweefsel van mensen die hebben geleden aan schizofrenie, depressie, bipolaire stoornis, autisme, ADHD, dwangstoornis of PTSS (posttraumatische stressstoornis). Dat onderzoek is extra ingewikkeld, omdat hersenafwijkingen bij psychiatrische aandoeningen veel subtieler zijn dan bij neurologische. Hersendonoren met neurologische of psychiatrische ziekten moeten altijd een officiële medische diagnose kunnen laten zien.